Wraz z rosnącą popularnością zastrzyków odchudzających, coraz częściej pojawiają się doniesienia o problemach z trzustką. Brytyjska Agencja ds. Regulacji Leków (MHRA) otrzymała już prawie 400 zgłoszeń przypadków zapalenia trzustki u osób stosujących preparaty zawierające GLP-1 – takie jak Mounjaro, Wegovy czy Ozempic.
Choć nie potwierdzono jeszcze bezpośredniego związku między tymi lekami a chorobą, eksperci podkreślają, że zdrowie trzustki ma kluczowe znaczenie, zwłaszcza dla osób z nadwagą, cukrzycą typu 2 lub stosujących farmakoterapię odchudzającą.
Dlaczego trzustka jest tak ważna?
Trzustka to niewielki, około pięciocalowy narząd położony za żołądkiem, który pełni dwie podstawowe funkcje:
- Produkuje enzymy trawienne, pomagające rozkładać białka, tłuszcze i węglowodany.
- Reguluje poziom cukru we krwi poprzez wydzielanie insuliny i glukagonu.
Gdy trzustka nie działa prawidłowo, może dojść do poważnych zaburzeń metabolicznych – od cukrzycy typu 2 po zapalenie trzustki i raka trzustki.
Czy leki GLP-1 mogą wpływać na trzustkę?
Leki takie jak Mounjaro (tirzepatyd) czy Wegovy (semaglutyd) naśladują działanie hormonu GLP-1, który reguluje apetyt i poziom cukru. U niektórych osób mogą jednak wystąpić działania niepożądane, w tym rzadkie przypadki ostrego zapalenia trzustki.
MHRA prowadzi obecnie badanie mające ustalić, czy niektóre osoby są genetycznie bardziej podatne na ten efekt. Warto pamiętać, że objawy zapalenia trzustki obejmują:
- silny ból w górnej części brzucha,
- nudności i wymioty,
- gorączkę i osłabienie.
W przypadku wystąpienia takich objawów po przyjęciu leku GLP-1 należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.
Najczęstsze choroby związane z trzustką
🔹 Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki
Co roku diagnozuje się w Wielkiej Brytanii nawet 12 000 przypadków zapalenia trzustki. Najczęstsze przyczyny to kamienie żółciowe i nadmierne spożycie alkoholu, ale także szybka utrata masy ciała lub niektóre leki mogą zwiększać ryzyko.
🔹 Cukrzyca typu 2
Gdy trzustka nie produkuje wystarczającej ilości insuliny lub organizm przestaje na nią reagować, poziom glukozy rośnie, prowadząc do powikłań takich jak choroby serca, uszkodzenia nerwów czy problemy z nerkami.
🔹 Rak trzustki
To jeden z najtrudniejszych do leczenia nowotworów, z 10-letnim wskaźnikiem przeżycia poniżej 5%. Do głównych czynników ryzyka należą palenie tytoniu, przewlekłe zapalenie trzustki i nadmierne spożycie alkoholu.
8 sposobów na zdrową trzustkę
1. Zwiększ spożycie witaminy C
Badania wykazały, że osoby przyjmujące witaminę C rzadziej zapadają na raka trzustki. Zamiast suplementów, wybieraj naturalne źródła witaminy C – cytrusy, kiwi, jabłka i paprykę.
2. Ćwicz regularnie
Aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko kamieni żółciowych, które mogą prowadzić do zapalenia trzustki. Wybieraj szybkie spacery, pływanie, jazdę na rowerze lub trening siłowy przynajmniej dwa razy w tygodniu.
3. Unikaj ekstremalnych diet
Zbyt szybkie chudnięcie (poniżej 800 kcal dziennie) sprzyja powstawaniu kamieni żółciowych. Lepiej stawiać na zrównoważoną dietę i powolną, stabilną redukcję masy ciała.
4. Rozważ post przerywany
Post czasowy (intermittent fasting) może pomóc w regulacji poziomu insuliny i poprawie wrażliwości na nią, co wspiera zarówno odchudzanie, jak i zdrowie trzustki. Najczęściej stosowany jest rytm 12/12 lub 16/8.
5. Wybieraj zdrowe tłuszcze
Tłuszcze nienasycone – z orzechów, ryb i olejów roślinnych – wspierają trzustkę i serce. Unikaj natomiast tłuszczów trans i smażonych potraw, które obciążają układ trawienny.
6. Pij dobrą kawę
Badania sugerują, że kawa wysokiej jakości (z mielonych ziaren) może zmniejszać ryzyko raka trzustki dzięki zawartości antyoksydantów.
7. Ogranicz alkohol
Nawet umiarkowane ilości alkoholu zwiększają ryzyko zapalenia i raka trzustki. Najlepiej trzymać się poniżej 14 jednostek alkoholu tygodniowo, zgodnie z zaleceniami NHS.
8. Rzuć palenie
Palenie jest jednym z najpoważniejszych czynników ryzyka chorób trzustki. Dobra wiadomość: po rzuceniu palenia ryzyko z czasem spada do poziomu osoby, która nigdy nie paliła.
Kiedy skonsultować się z lekarzem?
Jeśli podczas stosowania leków GLP-1 (takich jak Mounjaro, Wegovy, Ozempic) odczuwasz ból brzucha, nudności, utratę apetytu lub nagłą utratę masy ciała, niezwłocznie zgłoś to lekarzowi.
W Wielkiej Brytanii takie przypadki można też zgłaszać przez system Yellow Card, który pomaga MHRA monitorować bezpieczeństwo leków.
Podsumowanie
Trzustka to cichy bohater naszego układu trawiennego i metabolicznego. Dbałość o nią – poprzez zdrową dietę, umiarkowaną aktywność fizyczną i ograniczenie alkoholu – to nie tylko sposób na lepsze samopoczucie, ale też profilaktyka cukrzycy i raka trzustki.